Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa (Falenica)


Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa (Falenica)

Gdy w latach 50-tych XX wieku nie było pozwolenia na budowę w tym miejscu murowanej świątyni, obmurowano przedwojenny drewniany kościół, a następnie usunięto wewnętrzne deski. Obecnie obok świątyni stoi dzwonnica i plebania, a od ul. Narcyzowej dom Zgromadzenia Sióstr Orionistek. Sama świątynia nawiązuje do czasów wczesnego chrześcijaństwa. Są tu liczne witraże i mozaiki, w tym charakterystyczna okrągła mozaika Jezusa z gorejącym sercem nad wejściem od południa.

grunty orne i sadygrunty orne i sadykościółkościółtablica pamięcitablica pamięciwzniesieniewzniesienie

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Bartoszycka, ulica Czekanowska, ulica Narcyzowa
  • Rok powstania:  1950-1959
  • Obszar MSI:  Falenica
  • Wysokość:   18 m
  • Funkcja:  sakralna
  • Styl:  historyzm (neo)
  • Związane osoby: Czarnecki Stefan, Hanneman Jakub Karol, Królak Mieczysław, Przyrowski Paweł, Skopiński Jan, Łoskot Zbigniew

Opis urbanistyczny:

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (NSPJ, ul. Narcyzowa #18, Bartoszycka #39/41) jest siedzibą parafii pod tym samym wezwaniem. Dodatkowe wejście prowadzi od ul. Czekanowskiej [2]. Plac przed kościołem jest miejscem wielu wydarzeń kulturalnych, odbywają się tu m.in. Falenickie Koncerty Letnie [8].

Parafia liczy ok. 8000 wiernych [4]. Wydawane są w niej dwa czasopisma: redagowana przez świeckich Fale Serca (od 1996 roku) i redagowane przez kapłanów Wiadomości Parafialne (od 1999 roku) [15]. Kolejni proboszczowie to ks. Jan Rozbiewski (od 1934 roku), ks. Sylwester Szulczyk (od 1938 roku), ks. Marian Kalinowski (od 1963 roku), ks. Henryk Chudek (od. 1967 roku), ks. Andrzej Kamiński (od 1986 roku), ks. Andrzej Marek Dybek (od 1993 roku), ks. Marek Doszko (od 1999 roku), ks. Krzysztof Pietrzak (od 2006 roku), ks. Wiesław Jan Kazimieruk (od 2016 roku) [4].

Kościół jest trójnawową, bazylikową świątynią [2] zaprojektowaną w stylu neoromańskim (wczesnochrześcijańskim [2]) przez inż. Stefana Czarneckiego [3] i Jana Skopińskiego [5]. Na zewnątrz wokół kościoła biegnie fryz arkadkowy [1]. Konstrukcja opiera się na sześciu masywnych kolumnach romańskich z wypisanymi na kapitelach splecionymi greckimi literami X (Chrystus, krzyż grecki) i P (Zbawiciel, krzyż Konstantyna) [3][1]. Sklepienie nad główną nawą jest kasetonowe, natomiast nad nawami bocznymi krzyżowe. Dwie identyczne półkolumny wtopione są w tylną ścianę kościoła przy bocznych drzwiach wewnętrznych [3].

Wykonana tradycyjną stosowaną w Bizancjum techniką [2], mozaika widoczna na frontonie, tzw. wenecka (ze szkła zwanego smaltą [6]), przedstawia postać Jezusa z gorejącym sercem. Została wykonana przez falenickiego witrażystę Pawła Przyrowskiego [1]. Powstała 11 września 2001 roku z inicjatywy ks. prałata Marka Doszko [6]. Nawiązuje do wezwania świątyni. Napis wokół postaci Zbawiciela brzmi: GLORIA TIBI DOMINE QUI CORDE FUNDIS GRATIAM (Chwała Tobie Panie, z którego serca płynie łaska). Wizerunek Chrystusa został wykonany z użyciem złota zatopionego pod cienką warstwą szkła. Jest inspirowany serbską ikoną z Chilandari. Zbawiciel zwrócony na wprost, odziany w czerwony chiton i niebieski płaszcz, prawą rękę unosi w geście błogosławieństwa, a głowę otacza krzyżowa aureola. Złoto tła, symbolizujące niebo i nieprzeniknioną światłość, jest typowe dla ikon. Niespotykane na ikonach jest przedstawienie Serca Jezusa otoczonego cierniem i wskazujący gest lewej dłoni (zwykle Zbawiciel trzyma w niej zwój lub księgę) [6].

Wnętrze zdobi 47 witraży, mozaiki (scena chrztu Jezusa) oraz freski (kaplica Matki Boskiej) autorstwa Zbigniewa Łoskota, w tym fresk w absydzie przedstawiający Jezusa otoczonego przez dwunastu apostołów [1]. Droga Krzyżowa może być autorstwa Zygmunta Kośmickiego [5].

Na chórze znajdują się 18-głosowe organy [17] wykonane przez W. Biernackiego [1]. Zostały zainstalowane w kościele w 1961 roku. Początkowo miały osiem głosów. Renowacja instrumentu miała miejsce w latach 2002 oraz 2007 (z rozbudową o sekcję manuału II). Instrument jest pod opieką firmy ogranmistrzowskiej Jacka Kamińskiego. Organy mają manuał I (Pryncypał 8, Salicet 8, Bourdon 8, Oktawa 4, Rurflet 4), manuał II (Gemshorn 8, Holflet 8, Praestant 4, Gedackt 4, Nasard 2 2/3, Sesquialtera 2 ch, Pikolo 2, Sifflet 1, Cymbel 3 ch, Klarnet 8) i jeden pedał (Subbas 16, Fletbas 8, Pryncypał bas 8). Traktury gry i rejestrów są elektro-pneumatyczne. Organy mają automat pedałowy, wolną kombinację, crescendo, wyłącznik głosów językowych i tremolo manuału I [17].

Z tyłu kościoła umieszczone są tablice pamiątkowe: „W hołdzie żołnierzom 13. dywizji piechoty strzelców kresowych poległych w obronie Ojczyzny w latach 1939-1945. Towarzysze broni. W 45. rocznicę bitwy pod Falenicą 19 września 1939 roku” i „Pamięci żołnierzy 3-go lubelskiego dywizjonu artylerii konnej, którzy oddali swe życie w obronie Ojczyzny w latach 1939-1945. W miejscu ostatniej bitwy dywizjonu. Towarzysze broni. 1971.” [1] oraz tablica z czarnego granitu w kruchcie kościoła z napisem „Żołnierzom Armii Krajowej Oddziału Bojowego Skryty Komendy Dywersji Okręgu Warszawa poległym w walkach z okupantem hitlerowskim 1939-1944. Towarzysze broni.”. Na tej tablicy jest wymienionych 15 nazwisk i pseudonimów [7] rembertowskich harcerzy zastrzelonych w obronie radiostacji. W przypadku Henryka Pniewskiego „Pechowca” użyto personaliów z fałszywych dokumentów konspiracyjnych. Tablicę odsłonięto w 1969 roku [10].

Obiekty, pomniki, tablice:

Kościołowi towarzyszy plebania oraz dom parafialny, którego budowa rozpoczęła się w 1984 roku i trwała [5] do 1990 (1989 [5]) roku. Wokół zagospodarowano też teren pod ogród [1]. Przy ul. Narcyzowej 18 mieści się Zgromadzenie Sióstr Orionistek [11], a przy ul. Bartoszyckiej 39/41 Środowiskowe Ognisko Wychowawcze [12] i od 1999 roku Parafialny Klub Sportowy Serce Falenica [13].

Obok kościoła znajduje się dzwonnica będąca darem dziękczynnym za wybranie Karola Wojtyły na papieża Jana Pawła II. Od początku umieszczono w niej dwa dzwony: Niepokalane Serce Maryi oraz Jan Paweł II. Na dzwonnicy umieszczona jest tablica upamiętniająca pierwszą pielgrzymkę Jana Pawła II do Polski [2].

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:


XIX wiek

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Okres międzywojenny:

W 1927 roku Jakub Karol Hanneman, właściciel okolicznego majątku Błota, ofiarował teren na wydmie [1] o powierzchni morgi [3] pod budowę świątyni katolickiej [1]. Od 1928 roku w każdą niedzielę [3] proboszcz parafii w Józefowie, ks. Mieczysław Królak, budowniczy kościółka, od wiosny do jesieni odprawiał tutaj mszę [1]. W 1930 (1929 [5]) roku stanął tu pierwszy drewniany kościół, pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa, należący do parafii w Józefowie [1]. Jednonawowa skromna świątynia była w stylu zbliżonym do gotyckiego [3].

Po ukończeniu budowy kościoła przystąpiono do budowy murowanej, piętrowej organistówki. W 1933 roku do parafii w Józefowie został skierowany ks. Jan Rozbiewski z prawem zorganizowania nowej parafii w Falenicy [3]. Parafię erygowano 8 grudnia 1934 roku [1]. Kościół poświęcił kardynał Aleksander Kakowski [1]. Wówczas wykupiono też teren pod cmentarz w Aleksandrowie [2].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Drewniany kościół

[1935] Drewniany kościół (źródło)

Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa

[1936] Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Kościół został uszkodzony przez pożar w 1939 roku [14]. Proboszcz Sylwester Szulczyk podczas okupacji hitlerowskiej współpracował z miejscowymi oddziałami AK, ukrywając żołnierzy na plebanii drewnianej świątyni [9].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Kościół w Falenicy

[1944] Kościół w Falenicy (źródło)

Odbudowa stolicy:

Kościół murowany zbudowano w latach 1950-1959 (1960-1961 [2], 1951-1959 [3]) staraniem ks. Szulczyka [1]. Ponieważ nie było zezwolenia na budowę nowej świątyni, kościół drewniany został najpierw obmurowany, a następnie rozebrany [5].

Czasy PRL-u:

Konsekracji murowanej świątyni dokonał kard. Stefan Wyszyński 31 sierpnia 1974 roku [3].

W latach 1971-1975 powstawał nowy wystrój wnętrza na zlecenie proboszcza ks. Henryka Chudka [1], wykonany przez prof. Łoskota [5]. W latach 1979-1980 wybudowano dzwonnicę [2].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Posesja

[1982] Posesja (źródło)

Przemiany 1989-2000:

W 1994 roku wyremontowano dach świątyni [1].

XXI wiek:

W 2001 roku odmalowano wnętrze kościoła, a na frontonie zainstalowano mozaikę [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Tablica z czarnego granitu umieszczona w kruchcie

[2005] Tablica z czarnego granitu umieszczona w kruchcie (źródło)

Elewacja frontowa

[2008] Elewacja frontowa (źródło)

Dzwonnica przykościelna

[2008] Dzwonnica przykościelna (źródło)

Tablica upamiętniająca Strzelców Kresowych

[2008] Tablica upamiętniająca Strzelców Kresowych (źródło)

Fasada kościoła

[2008] Fasada kościoła (źródło)

Kolumny wewnątrz świątyni

[2008] Kolumny wewnątrz świątyni (źródło)

Zachodnia strona kościoła, widoczny fryz

[2008] Zachodnia strona kościoła, widoczny fryz (źródło)

Brama górna

[2009] Brama górna (źródło)

Medalion na fasadzie

[2015] Medalion na fasadzie (źródło)

Medalion na fasadzie

[2015] Medalion na fasadzie (źródło)

Wejście na chór

[2015] Wejście na chór (źródło)

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Falenicy

[2016] Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Falenicy (źródło)

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Falenicy

[2016] Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Falenicy (źródło)

Wnętrze

[2016] Wnętrze (źródło)

Witraże

[2016] Witraże (źródło)

Kapliczka

[2016] Kapliczka (źródło)

Schody (wejście dolne)

[2017] Schody (wejście dolne) (źródło)

Teren świątyni

[2018] Teren świątyni (źródło)

Świątynia

[2018] Świątynia (źródło)

Dzwonnica

[2018] Dzwonnica (źródło)

Wnętrze

[2018] Wnętrze (źródło)

Wejście do zakrystii

[2018] Wejście do zakrystii (źródło)

Wnętrze

[2018] Wnętrze (źródło)

Wnętrze

[2018] Wnętrze (źródło)

Wnętrze

[2018] Wnętrze (źródło)

Schody wejściowe

[2019] Schody wejściowe (źródło)

Prospekt organowy

[2019] Prospekt organowy (źródło)

Wnętrze

[2019] Wnętrze (źródło)

Nawa boczna

[2019] Nawa boczna (źródło)

Posesja

[2020] Posesja (źródło)

Teren parafii

[2020] Teren parafii (źródło)

Teren parafii

[2020] Teren parafii (źródło)

Teren parafii

[2020] Teren parafii (źródło)

Teren parafii

[2020] Teren parafii (źródło)

Teren parafii

[2020] Teren parafii (źródło)

Teren parafii

[2020] Teren parafii (źródło)

Kościół

[2020] Kościół (źródło)

Kościół

[2020] Kościół (źródło)

Budynek kancelarii

[2020] Budynek kancelarii (źródło)

Budynek kancelarii

[2020] Budynek kancelarii (źródło)

Budynek kancelarii

[2020] Budynek kancelarii (źródło)

Grota z Madonną

[2020] Grota z Madonną (źródło)

Dzwonnica

[2020] Dzwonnica (źródło)

Polichromie

[2020] Polichromie (źródło)

Organy

[2020] Organy (źródło)

Front

[2021] Front (źródło)

Front

[2021] Front (źródło)

Opis przygotowano: 2021-05