Teren należy do Zespołu Szkół Samochodowych i Licealnych Nr 2 (tzw. Samochodówka [18], al. Jana Pawła II #69) [6], który tworzą: Technikum Samochodowe Nr 2 Im. Czesława Orłowskiego, Zasadnicza Szkoła Samochodowa Nr 1 [9], Technikum Uzupełniające nr 12, Szkoła Policealna nr 27 oraz Technikum Samochodowe dla Dorosłych [17]. Na posesji poza dwupiętrowym budynkiem Technikum Samochodowego mieszczą się warsztaty dla uczniów i praktykantów, połączone z głównym budynkiem łącznikami oraz basen [6]. W szkole znajdują się dwie pracownie informatyczne, centrum multimedialne, sala konferencyjna, pracownie praktycznej nauki zawodu (m.in. pracownia bezpieczeństwa ruchu drogowego, wyposażona w symulator bezpiecznej jazdy samochodem, pracownia pierwszej pomocy wyposażona jest w sprzęt ratowniczy i ćwiczebny, pracownia elektrotechniki i elektroniki samochodowej [35]) [34]. Do dyspozycji uczniów jest sala gimnastyczna, siłownia, sala tenisa stołowego, boisko portowe. W szkole funkcjonuje stołówka. Szkoła posiada własny Ośrodek Egzaminacyjny, pozwalający uzyskać kwalifikacje w zawodzie technik pojazdów samochodowych oraz mechanik pojazdów samochodowych [35].

Sala warsztatowa znajduje się w centralnej części gmachu warsztatów szkolnych. Są w niej zainstalowane cztery dwukolumnowe podnośniki samochodowe, które stanowią niezależne stanowiska wyposażone w zestawy niezbędne do prowadzenia zajęć praktycznych z użyciem pojazdów: Peugeot 407, Citroen C4, Matiz, Fiat Punto. Sala wyposażona jest w system oświetlenia, system wentylacji, system odprowadzania spalin, system ogrzewania, automatycznie sterowaną segmentową bramę wjazdową i posadzkę wyłożoną płytkami antypoślizgowymi odpornymi na ścieranie [10].

Basen składa się z niecki o długości 20 metrów [8], szerokości 10.5 metra (4 tory) [19] i głębokości 1.35-1.85 metra z wydzielonymi torami, szatnią, przebieralnią, toaletami i natryskami [8]. Temperatura wody wynosi 26 stopni Celsjusza. Na terenie jest tez antresola [19]. Obiekt dostępny jest dla osób indywidualnych oraz grup zorganizowanych. Na basenie dyżurują ratownicy WOPR [8]. Zamiast kasy biletowej dyżurują pracownicy, którzy zarządzają szatnią oraz wydawaniem kluczyków [18].

W zespole działa Szkolna Stacja Kontroli Pojazdów, działająca na podstawie pozwolenia z 2015 roku. Stacja wykonuje okresowe badania techniczne samochodów osobowych i ciężarowych do 3.5 tony, przystosowanych do zasilania gazem oraz motocykli i ciągników rolniczych. Badania wykonywane są w hali wyposażonej w urządzenia diagnostyczne najnowszej generacji, m.in. linię diagnostyczną Cartec, czy urządzenie do kontroli geometrii GeoTest [7].

W południowej części posesji funkcjonuje komis samochodowy [6] AutoAuto.pl [11].

Początkowo przez tereny Muranowa płynęło kilka potoków, m.in. Bełcząca (Nalewka), było również wiele jezior i stawów. Teren znajdował się poza miastem i był użytkowany rolniczo. Przecinały go narolne ulice. W oparciu o nie w 1599 roku powstała tu pierwsza jurydyka, czyli prywatne miasteczko z prawami miejskimi, administracją i osadnictwem [23]. Kolejne jurydyki to: Wielądka, Parysowska, Świętojerska, Leszno, Nowolipie oraz Szymanowska. Spełniały zadanie współczesnych przedmieść. Rozwijały się na wąskich pasach ziemi wytyczonych prostopadle do Wisły. Dzisiejszy przebieg ulic nawiązuje do tamtego układu. Początkowo jurydyki zasiedlane były przez ludność niemiecką [20].

Jurydyka Parysowska obejmowała tereny między ul. Miłą i ul. Muranowską. Została założona w XVI wieku przez Andrzeja Parysa (starostę czerskiego) i Adama Parysa (kanonika krakowskiego). Jej centralnym punktem był trójkątny plac, tzw. plac Parysowski, który znajdował się na przedłużeniu ul. Stawki [23].

W 1623 roku jurydyka znalazła się poza tzw. Wałami Zygmuntowskimi. Po potopie szwedzkim Wały Zygmuntowskie zanikły i zostały zniszczone, zaś na otrzymanym terenie zaczęto budować ulice Leszno i Nowolipki, które prowadziły do jurydyk. W 1770 roku w obliczu epidemii dżumy wybudowano Okopy Lubomirskiego, które już obejmowały Muranów [23].

W XIX wieku tereny Muranowa zostały zasiedlone przez ludność żydowską, pochodzącą głównie z Litwy i Białorusi [20]. Zgodnie z ówczesnym prawem Żydzi nie mogli zamieszkiwać okolic w pobliżu reprezentacyjnych ulic miasta [23]. Językami okolicy stały się jidysz, hebrajski oraz rosyjski. W 1916 roku zabudowa była bardzo gęsta, a obiekty przemysłowe występowały na przemian z zabudową mieszkaniową [20]. Spowodowało to powstanie dzielnicy żydowskiej. Do 1916 roku Żydzi stanowili 90% mieszkańców, czyli ok. 300 tys. ludzi [23].

Targowisko na placu Witkowskiego oraz ekspansja zabudowy czynszowej przyczyniły się do powolnego upadku sąsiadującego z nim targowiska na Lesznie, które zamknięto w 1915 roku (następnie funkcjonował tam tzw. Kercelak, na którym handlowano wszelkiego rodzaju tandetą i starzyzną), przenosząc handel paszami i żywnością na pl. Parysowski [24].

Szkoła rzemieślnicza dla Żydów

Od 1888 (1887 [3]) roku pod opieką Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Pracowników Handlowych Wyznania Mojżeszowego (Towarzystwo Dostarczania Pracy Ubogim Żydom [4]) mieścił się w izbach przy ul. Pokornej (do 1892 roku, mógł pomieścić 30 wychowanków [3]) oraz później przy ul. Przebieg (mógł pomieścić 100 wychowanków [3]) Zakład Kształcenia Dzieci Ubogich Żydowskich w Rzemiosłach. Funkcjonowały przy nim oddziały: stolarski, tokarski, snycerski, ślusarski i kowalski. Oprócz nauki udzielanej przez majstrów cechowych, zakład żywił, ubierał i wspomagał swoich wychowanków [2].

Komitet warsztatów pragnąc rozszerzyć działalność, postanowił zbudować nowy gmach. Po zakupie placu przy ul. Stawki 24 (hip. 2311c) zwrócił się do Warszawskiej Delegacji Architektonicznej o rozpisanie konkursu. Na placu zaplanowano miejsce dla przyszłej szkoły elementarnej z oddzielnym podwórzem i wejściem. Całość kosztów miała zmieścić się w kwocie 70 tys. rubli. Złożono 17 prac konkursowych, a pierwsze miejsce zajął projekt nazwany „Karo w kole" [3] Stanisława Weissa [4].

Plac w formie czworoboku rozdzielono linią prostopadłą do ulicy na dwie nierówne części, przeznaczając większą (z prawej strony, patrząc od ulicy) pod budowę szkoły rzemiosł, a mniejszą dla planowanej przyszłej szkoły elementarnej. Gmach składa się z trzech korpusów: korpusu głównego z głównym wejściem w ryzalicie, westybulem i główną klatką schodową, umieszczonymi przy lewym szczycie na środku posesji, oraz umieszczonych prostopadle do niego dwóch bocznych skrzydeł, z których frontowe cofnięto, a tylne zaprojektowano w połowie pozostałego placu, tworząc dwa spore podwórza. Pozwoliło to na dostarczenie światła i powietrza do pomieszczeń. Między podwórzami prowadziły przejazdy bramne przy prawym szczycie bocznych skrzydeł [3].

W podziemiu gmachu umieszczono oddziały: kowalski (130 m2) i ślusarski (280 m2, oświetlony w części dachem szklanym na konstrukcji żelaznej), prócz tego motor gazowy, magazyn podręczny, piwnice gospodarskie, mieszkania stróża i szwajcara. Na parterze umieszczono najobszerniejszy ze wszystkich oddział stolarski (340 m2), kancelarię, skład wyrobów gotowych, gabinet zarządzającego, ambulatorium i mieszkanie (pokój z kuchnią). Na I piętrze powstały oddziały: snycerski (200 m2), tokarski (95 m2), sale: rysunkowa (125 m3), robót popisowych (33 m2), modelowania (40 m2), pokój dla czeladników, mieszkanie dla intendenta (3 pokoje z kuchnią), a na II piętrze: sala posiedzeń komitetu (75 m2, wysoka na cztery metry), ogromna sala jadalna (200 m2), za nią obszerna kuchnia, spiżarnia i pokój dla gospodyni, mieszkanie zarządzającego (złożone z czterech pokojów i kuchni). Prócz tego na każdej kondygnacji są szerokie i widne korytarze, toalety i umywalnie. W celu połączenia oddziałów ślusarskiego, stolarskiego i tokarskiego wałem transmisyjnym z silnikiem znajdującym się w suterenie, oddziały te zaprojektowano jeden nad drugim. Nad nimi na II piętrze mieści się jadalnia [3].

Stropy zawieszono na kolumnach i belkach żelaznych. Wysokość podziemi to 3.25 m, wysokość parteru oraz I piętra to 4.00 m, a wysokość II piętra to 3.5 m. Bryłę gmachu wykonano w surowym charakterze fabrycznym, z cegły maszynowej wiązanej konstrukcyjnie z murami nagimi. Gzymsy, ramy, otoczyny wykonano ze specjalnej cegły modelowej. Podziemia są widne, oświetlone za pomocą zewnętrznych nisz, biegnących wzdłuż wszystkich zewnętrznych ścian i otoczonych kratą żelazną [3].

Dozór techniczny nad budową powierzono B. Rogóyskiemu [3]. 6 kwietnia 1902 roku [3] odbyła się uroczystość otwarcia nowego gmachu, zbudowanego dla 250 uczniów. Okucia, wewnętrzne urządzenia, meble, warsztaty, modele, nawet kasa ogniotrwała wykonane zostały przez samych uczniów [2].

Posesję w międzyczasie podzielono na dwie części i opatrzono nową numeracją (ul. Stawki #36 i #38). Dobudowano dwa skrzydła, w tym jedno wzdłuż ulicy, spójne architektonicznie z całością [4].

W czasie II wojny światowej teren szkoły znajdował się na obszarze Getta. W budynku szkoły przy ul. Stawki 36/38 mieściły się zakłady Transavia [5]. Podczas walk szkoła została zniszczona [4].

W okresie międzywojennym na terenie dzisiejszej szkoły znajdowały się posesje przy ul. Stawki #30, #32, #34, 36/38, przy pl. Parysowskim 1, 3, 5, #7, #15, #17, 19, #21 oraz właściwie cały Plac Parysowski.

W okresie międzywojennym zabudowa Muranowa miejscami była tak gęsta, że przypadało tu 1000 osób na km2. Była to hermetyczna dzielnica, o specyficznym charakterze, określana mianem Północnej [20].

W okresie międzywojennym po raz pierwszy pojawiła się idea wybudowania alei łączącej północ z południem Warszawy, dzisiejszej al. Jana Pawła II. Zaplanowano wówczas tak zwaną Trasę N-S, która miała przebić się przez śródmiejską zabudowę [17].

Plac Parysowski

Plac Parysowski znajdował się przy skrzyżowaniu ul. Parysowskiej z ul. Szczęśliwą. Kilka kamienic stało wokół placu [16]. Targowisko na nim zostało otwarte w 1903 roku, ale już wcześniej zbierały się tu we wtorki przekupki [36]. Wzdłuż ul. Parysowskiej stały na ulicach kobiety ze wsi z jajami, z serami, ze śmietaną, sprzedawanymi wprost z koszyków. Na samym placu, który był wybrukowany kocimi łbami, wznosiły się kolejne stragany [16]. W latach 1903-1904 dzierżawiono tu 80 miejsc, w latach 1909-1910 zaledwie 40, a przez następne dwa lata dzierżawiono 42 miejsca. Gdy nadchodziła jesień, piątki były zarezerwowane dla podmiejskich włościan, którzy z furmanek sprzedawali swoje produkty. Na rogu ul. Parysowskiej i ul. Dzikiej była budka niejakiego Drzewieckiego z lodami, napojami chłodzącymi, pestkami dyni i słodyczami [36].

7 października 1937 roku przy pl. Parysowskim 2 wybuchł pożar w garbarni Ajzyka Lewina. Ogień ogarnął budynek oraz szopę, w której mieściły się niewyprawione skóry. W trakcie pożaru zapalił się transformator elektryczny, zniszczone zostały maszyny [16].

Najważniejszą, mało urodziwą budowlą na placu była hala targowa mieszcząca jatki mięsne. To był parterowy, murowany barak. Nad jatkami wisiały napisy po polsku i żydowsku: "Tu sprzedaje się mięso z uboju rytualnego". Hala pod koniec lat 30-tych XX wieku popadła w zaniedbanie, a 14 sierpnia 1939 roku Stowarzyszenie Przyjaciół Powązek podjęło decyzję o jej rozbiórce i budowie w tym miejscu nowego obiektu. We wrześniu 1939 roku na okolicę spadło sporo bomb, hala została trafiona pociskiem i spłonęła. Poza halą spłonął drewniany płot fabryki Temlerów oddzielający ją od kamienic przy placu [16].

Plac Parysowski znajdował się na pograniczu świata polskiego i żydowskiego. Właściciele posesji z jednej strony placu nosili nazwiska: Król, Bobiński i Skórka z jednej strony, a z drugiej: Borensztejnowie, Goldbergowie oraz Lejba Marchewka [36]. Przy pl. Parysowskim #1 zamieszkiwał Antoni Lucjan Krulicki, autor słów piosenki „Ach Ludwiko!” [12], znany autor wulgarnych piosenek [29]. Wraz z rodziną prowadził firmę wydawniczą. Drukował na tandetnym papierze książeczki ze słowami piosenek, sprzedawane przy Saskim Ogrodzie za 20 groszy. Teksty piosenek zdobywał własnym przemysłem: w lepszym wypadku przepisywał je z nut, w gorszym plagiatował nagrania z płyty, za co był regularnie skazywany. Redakcja i drukarnia mieściły się w jego piwnicy, sam był redaktorem i zecerem, któremu pomagała jedynie żona [30]. Przy pl. Parysowskim #3 w latach 1914-1923 działało atelier fotograficzne Henryka Buchcara [13], a w latach 1926-1929 atelier fotograficzne Jana Harceja [14]. Przy pl. Parysowskim 5 działało wydawnictwo Ciechanowski i Aszenheim [29]. W domu nr 6 mieścił się zakład fryzjera Kamionera, a pod nr 19 mieszkał właściciel zakładu kamieniarskiego Antoni Marcinkiewicz (u którego miał miejsce 17 marca 1915 roku opisywany w prasie napad rabunkowy) [28]. Na placu funkcjonowała też Piekarnia Buchwalda [26].

Plac uwieczniony został m.in. w spektaklu Osmędeusze Mirona Białoszewskiego oraz w tekstach Ludwika Heringa [15].

Dominacja ludności żydowskiej w okolicy spowodowała, że [20] w 1940 roku plac Parysowski w całości znalazł się w getcie. Pod koniec roku zaczęto usuwać zasieki i budować mur, który zamknął wylot ul. Parysowskiej na ul. Dziką. W 1941 roku mur przesunięto tak, że w getcie została jedynie południowa część placu i południowa strona ul. Szczęśliwej. Tuż przy murze getta aż do 1943 roku stacjonowali SS-mani z kolaboracyjnych jednostek bałtyckich, nazywani szaulisami [16].

Plac był miejscem przerzutu żywności do getta. Szmuglerzy przechodzili tam i z powrotem m.in. przez dom nr 19. Niektórzy ginęli z rąk Niemców, inni byli zatrzymywani przez granatową policję [25], byli też Niemcy, którzy tolerowali handel [26]. Często przechodzono po drabinie [25]. Firma Basare piekła bochenki chleba i ten chleb był podawany do getta. Niektórzy, jak rodzina Miastowskich, podawała po 10-15 metrów wora z towarami [26]. Do czasu likwidacji części getta w czerwcu 1942 roku był tu wieczny ruch, gwar, krzyki, nawoływania z okien getta do okien po drugiej stronie, turkot wózków, bieganina. Ciszę świątecznych żydowskich wieczorów rozdzierał też chór nędzarzy [21].

Po likwidacji części getta wyrzucano z domów wszystko, co nie miało wartości. Dawny plac targowy stał się składowiskiem rupieci, zawalony stosami naczyń blaszanych, żelaznych łóżek i dziecinnych wózków. W niektórych przyległych do placu kamienicach mieszkały ukradkiem pojedyncze osoby, część oficjalnie, pracując w warsztatach (tak zwanych szopach), część nielegalnie [21].

W czasie Powstania w Getcie od 19 kwietnia do 15 maja 1943 roku około tysiąca pracowników Transavii - Żydów - było zamkniętych na terenie fabrycznej posesji. Dookoła granicznego muru getta stały posterunki Ukraińców, z których strzelano do ukazujących się w oknach Żydów [32]. 23 kwietnia 1943 roku na terenie zakładu Temlerów pojawili się SS-mani, który wtoczyli na plac haubice i prowadzili stąd regularny ostrzał pociskami zapalającymi domów po żydowskiej stronie muru [16]. Po kilku tygodniach walk na terenie Transavii zjawił się Stroop, otoczony eskortą kilkunastu SS-manów z rozpylaczami i chroniony karabinami maszynowymi, ustawionymi na okolicznych dachach, i rozpoczął bicie pracowników. Jeszcze później, gdy wypalanie domów zbliżyło się do Transavii, inny oddział SS kazał wszystkim Żydom zejść na dół i ustawić się w szeregach. Część ukryła się w przygotowanych schowkach. Kilku osobom udało się wykupić i wyjść z getta. Fabryka Przytulskiego (mimo, że polska) wyleciała w powietrze 15 minut po wyjściu [32].

Podczas walk w sierpniu 1944 roku niemieckie natarcie na pl. Parysowski było zagrożeniem dla Powstańców zgrupowania „Radosław” [27]. 11 sierpnia na samym placu trwały ciężkie walki, które wygasły jeszcze tego samego dnia [16].

Po powstaniu w getcie zabudowa po południowej stronie placu została zupełnie zburzona. Reszta uległa zniszczeniu w czasie Powstania Warszawskiego [16]. W 1945 roku istniały jedynie wypalone pozostałości budynku szkoły rzemieślniczej.

W 1959 roku ul. Juliana Marchlewskiego, zbudowaną na początku lat 50-tych XX wieku, przedłużono na północ do ul. Stołecznej, likwidując ul. Parysowską oraz plac Parysowski. Współczesnego patrona, Jana Pawła II, ulica uzyskała w 1989 roku stając się jednocześnie aleją [17].

Zespół Szkół Samochodowych nr 2

Za poprzednika szkoły uważa się powstałą w 1917 roku Królewsko-Polską Szkołę Rzemieślniczą, pierwszą szkołę zawodową na warszawskiej Pradze (ul. Szeroka 5, obecnie Wójcika). W latach 1919-1920 funkcjonowała jako Szkoła Rzemieślnicza przy ul. Szerokiej 26. Następnie została przekształcona w Państwową Szkołę Rzemieślniczo-Przemysłową, a od 1937 roku funkcjonowała jako Państwowe Gimnazjum Mechaniczne przy ul. Targowej 86 [1]. Do wybuchu II wojny światowej cieszyła się dużym powodzeniem, szkołę opuściło ok. 2500 absolwentów [34].

Szkoła działała w czasie okupacji (mimo przedmiotów takich jak: geografia, historia [34]), jednak w 1940 roku została wyrzucona z macierzystego budynku (zajęcia odbywały się kolejno przy ul. Królewskiej 23, przy ul. 11 Listopada 10, przy ul. Kępnej 17, przy ul. Chmielnej 88) i zmieniła nazwę na Staatliche Werkschule fűr Metallgewerbe in Warschau. Wróciła do niego w grudniu 1944 roku jako Miejskie Gimnazjum Mechaniczne i Państwowe Liceum Mechaniczne nr 2 [1]. W czasie okupacji naukę ukończyło ok. 300 absolwentów [34]. W 1951 roku szkoła zmieniła profil (w związku z powstaniem zakładów FSO) i została przemianowana na Technikum Budowy Samochodów. W lutym 1953 roku przyjęła za patrona Czesława Orłowskiego [1].

W 1960 roku szkoła otrzymała nazwę Technikum Samochodowe im. Czesława Orłowskiego. Jej specjalnością była eksploatacja i naprawa samochodów. W 1966 roku został powołany Komitet Budowy Szkoły w obecnym miejscu, wówczas przy ul. Marchlewskiego 69. 30 listopada 1968 roku został wmurowany akt erekcyjny, a budowa trwała do 1970 roku. W pracach porządkowych i wykończeniowych brali udział uczniowie [1].

1 września 1970 (1975 [34]) roku szkoła otrzymała nazwę: Zespół Szkół Samochodowych nr 2 [1].

W latach 90-tych XX wieku, po zmianie patrona ulicy, szkoła otrzymała adres przy al. Jana Pawła II 69. W 1992 roku powstała pierwsza w Polsce klasa autoryzowana, pod patronatem Toyota Motor Poland. W latach 1999-2011 powstały kolejne klasy autoryzowane pod patronatem: Mercedesa, Mana (ciężarówki), Peugeota, Suzuki (motocykle), a także Politechniki Warszawskiej (Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych). Zajęcia praktyczne odbywały się u patronów [1]. Jako jedyna szkoła zawodowa w Europie została sygnatariuszem Europejskiej Karty Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. W roku 2010 nawiązano ścisłą współpracę z Wydziałem Ruchu Drogowego Komendy Stołecznej Policji, która obejmie patronatem klasę Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Program nauki obejmuje kurs prawa jazdy (bezpłatny) [34].

Między 1997 i 2000 rokiem miała miejsce budowa basenu i sali konferencyjnej [1].

W 2002 roku nastąpiła zmiana nazwy na Zespół Szkół Samochodowych i Licealnych Nr 2 [1].