Kamien-i-co Waliców 14


Kamien-i-co Waliców 14

Kamienica sama w sobie nie jest bardzo znana ani atrakcyjna, natomiast słynny jest mural, który się na niej znajduje (w momencie odsłonięcia był to największy mural w mieście). Jest to napis Kamień-i-co oraz czerwony balonik, które nawiązują do znaczenia miejsca i tożsamości. Kamienica "pamięta" bowiem przedwojenną Warszawę, okupację i obecność w getcie, a także częściowe zburzenie podczas Powstania Warszawskiego. Obecnie budynek jest opuszczony i są zarówno plany jego wyburzenia jak i odrestaurowania.

muralmuralrejestr zabytkówrejestr zabytkówtablica pamięcitablica pamięcizabudowa śródmiejskazabudowa śródmiejska

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Ceglana, ulica Waliców
  • Rok powstania:  1912-1914
  • Obszar MSI:  Mirów
  • Wysokość:   18 m
  • Funkcja:  mieszkaniowa
  • Styl:  klasycyzm
  • Związane osoby: Betlejewski Rafał, Czerwiński Napoleon, Kipnis Menachem, Malinowski Wiktor, Szlengel Władysław

Opis urbanistyczny:

Duża dwupodwórzowa [12], pięciopiętrowa kamienica (ul. Waliców #14) nie ma części frontowej, a w oficynach z dziurami w dachach i wyrwanymi oknami nikt nie mieszka. Dom jest jedną z nielicznych pozostałości przedwojennej zabudowy Woli [2]. Budynek nosi ślady po kulach, ma potrzaskane ściany [3]. Okna parteru i pierwszego piętra są zamurowane. Wyżej widać resztki wybitych szyb. Z elewacji odpadają resztki tynku, a po ścianach leje się woda z dziurawych rynien. Kamienicę otacza wysoki, blaszany parkan, uniemożliwiający wejście [5]. Według jednej z miejskich legend podwórze drugiego dziedzińca jest zasypane przez śmieci aż po trzecie piętro [17].

Obiekty, pomniki, tablice:

Mural Kamien-i-Co

W maju 2009 roku na ścianie kamienicy od strony ul. Grzybowskiej powstał mural autorstwa Wiktora Malinowskiego. Inicjatorem przedsięwzięcia był Teatr Delikates oraz Stowarzyszenie Kulturalne Pocztówka. Środki wyłożył Urząd m.st. Warszawy wspólnie z Zakładem Gospodarowania Nieruchomościami Dzielnicy Wola m, zaś wykonawcą był Instytut Badań Ośrodka Tożsamości. W pracach udział wzięli: Barbara Sangin, Mirosław Szczypek, Piotr Jahołkowski, Grzegorz Nowiński, Grzegorz Śledź, Jakub Wesołowski [1]. W momencie powstania określano go jako największy mural w Warszawie [13] (ponad 1400 m2) [1].

Przed muralem był to zadymiony mur, na ścianie widać otwory, które niegdyś stanowiły wyloty kominków [6].

Mural powstawał na ślepej ścianie w dniach 26-29 maja 2009 roku [13]. Tworzy go czarny napis „kamień i co”, (będący alternatywą między pytaniem Kamień i co? oraz zawołaniem Kamienico!) [1] z przesuniętą do góry literą "n" [15] oraz unoszący się nad napisem, błyszczący, czerwony balonik, który nawiązuje do filmu Czerwony balonik Alberta Lamorisse-a z 1956 roku, opowiadającego historię przyjaźni chłopca i beztroskiego balonika w post-okupacyjnym, zniszczonym Paryżu [1]. Na baloniku odbija się fragment panoramy miasta, co jest jednak trudne do zobaczenia [6]. Podczas odsłonięcia muralu artysta wypuścił w niebo 33 balony, które kupił za pierścionek zaręczynowy swojej niedoszłej narzeczonej [6]. Na odsłonięciu zagrali: Janusz Prusinowski Trio, Czarne Motyle oraz Miniorkiestra Klezmerska [19]. Na ścianie budynku umieszczono tablicę o historii murala, która jednak została zniszczona przez wandali [1]. Przestrzeń pod muralem to ogromny trawnik [13].

Na tej samej ścianie Rafał Betlejewski wykonał napis Tęsknię za Tobą Żydzie! . Był to jeden z serii napisów o tej treści. Po kilku dniach ktoś zamazał słowo "Żydzie", dziś po napisie nie ma już śladu [11].

XVIII wiek i wcześniej:

XIX wiek:

Na dzisiejszej posesji Waliców 14, dawniej o numerze hipotecznym 1112 w 1854 roku był zarejestrowany browar Wojciecha Kowalskiego [20], natomiast najprawdopodobniej nie miał wtedy adresu Waliców 14, gdyż tym z kolei była oznaczona narożna kamienica, róg Ceglanej #12 [21].

Istniejąca do dzisiaj kamienica została zaprojektowana przez Józefa Napoleona Czerwińskiego i zbudowana w latach 1912-1914 [5] w stylu modernistyczno-klasycystycznym [15].

Okres międzywojenny:

Przed wojną ul. Waliców nie należała do najelegantszych. Jezdnia była wysadzana kocimi łbami, a wieczorami oświetlały ją gazowe latarnie. Natomiast kamienica przy ul. Waliców 14 był tzw. dobrym domem. Były tam spore apartamenty (przykładowe mieszkanie tworzyły trzy pokoje, łazienka, ubikacja oraz alkowa dla służącej) [5].

Właścicielem posesji o numerze hipotecznym 6788 (6752) był w 1930 roku Zygmunt Mintz [16].

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

W czasie okupacji niemieckiej od listopada 1940 roku do sierpnia 1942 roku kamienica znajdowała się na terenie getta warszawskiego [1], którego granica przebiegała ul. Waliców [5]. Kamienicę zamieszkiwali m.in. Menachem Kipnis (śpiewak operowy, fotograf, dziennikarz i etnograf żydowski) i od 1940 roku Władysław Szlengel (autor piosenek i poeta żydowski) [1]. Z mieszkańców okupację przeżyli Irena Śmigielska, Edward Reicher [15] i Dawid Zylbert (udało mu się uciec z getta) [5]. Działał tu wtedy warsztat krawiecki [16].

W końcu sierpnia 1942 roku ul. Waliców wraz z Małym Gettem wróciła na aryjską stronę. Ukrywał się tu dr Reicher. W jednym z pomieszczeń mieszkało wtedy czternaście osób: rodzina Grynbergów z 16-letnim synem, Bolkiem, 20-letni, spokojny mężczyzna,znany i bogaty łódzki fabrykant Abeb wraz z żoną, starsze małżeństwo Czertów, którzy chcieli mieć maksimum wygód nawet kosztem innych, młody, przystojny 18-letni Kazik z Kielc, znany warszawski antykwariusz Klienzingow, 11-letni chłopiec o wyglądzie semickim oraz siedmioletni Michaś, sierota o aryjskiej twarzy. Wszystkich ukrywał białogwardyjski oficer Sergiusz, właściciel ziemski spod Stolina na Białorusi [18].

24 września 1944 roku oddziały ukraińskie i niemiecka piechota wsparta dwoma czołgami atakowała stanowiska batalionu AK Sowiński na ul. Waliców. Eksplozja goliata, poprzedzająca atak, zburzyła front budynku. Atak został odparty. Budynek uległ dalszemu zniszczeniu prawdopodobnie w wyniku wybuchu bomby lotniczej [1].

Odbudowa stolicy:


Odbudowa stolicy

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Czasy PRL-u:


Czasy PRL-u

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Źródełko

[1972] Źródełko (źródło)

Podwórko

[1972] Podwórko (źródło)

Fasada

[1972] Fasada (źródło)

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XXI wiek:

Ostatni lokatorzy wyprowadzili się około 2005 roku [15] ze względu na zły stan techniczny [12].Obecnie jest to pustostan [10].

W 2012 roku cztery kamienice przy ul. Waliców 10, 12, 14 i 17 zostały wpisane do gminnej ewidencji zabytków [10]. Aktywiści podjęli próbę odrestaurowania budynku, jednak urzędnicy konserwatora zabytków jak i ministerstwa kultury wydawali decyzje odmowne. W 2015 roku nadzór budowlany wydał decyzję o rozbiórce kamienicy [9]. W międzyczasie toczyło się postępowanie o wpisanie budynku do rejestru zabytków [2]. Bez tego za zgodą wojewódzkiego konserwatora zabytków kamienicę można wyburzyć [4].

W tym miejscu planowana jest budowa wieżowca Waliców o wysokości 130 metrów.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Ściana boczna

[2008] Ściana boczna (źródło)

Ściana boczna

[2008] Ściana boczna (źródło)

Front

[2008] Front (źródło)

Projekt rewitalizacji - plan

[2009] Projekt rewitalizacji - plan (źródło)

Projekt rewitalizacji

[2009] Projekt rewitalizacji (źródło)

Tablica umieszczona na kamienicy

[2010] Tablica umieszczona na kamienicy (źródło)

Lokalizacja tablicy

[2010] Lokalizacja tablicy (źródło)

http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,34889,7468949,Akcja__Tesknie_za_toba__Zydzie__.html

[2010] http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,34889,7468949,Akcja__Tesknie_za_toba__Zydzie__.html (źródło)

Mural

[2011] Mural (źródło)

Ściana boczna

[2011] Ściana boczna (źródło)

Ściana boczna

[2011] Ściana boczna (źródło)

Balonik

[2011] Balonik (źródło)

Mural

[2011] Mural (źródło)

Dziedziniec

[2012] Dziedziniec (źródło)

Dziedziniec

[2012] Dziedziniec (źródło)

Ściana z muralem

[2012] Ściana z muralem (źródło)

Front kamienicy

[2015] Front kamienicy (źródło)

Balonik

[2015] Balonik (źródło)

Front

[2015] Front (źródło)

Front

[2015] Front (źródło)

Zabezpieczenie

[2015] Zabezpieczenie (źródło)

Elewacja

[2015] Elewacja (źródło)

Wizualizacja wieżowca

[2016] Wizualizacja wieżowca (źródło)

Dziedziniec

[2017] Dziedziniec (źródło)

Studnia

[2017] Studnia (źródło)

Podwórze - studnia

[2017] Podwórze - studnia (źródło)

Wnętrze

[2017] Wnętrze (źródło)

Wnętrze

[2017] Wnętrze (źródło)

Dachy

[2017] Dachy (źródło)

Bryła

[2017] Bryła (źródło)

Waliców 14

[2017] Waliców 14 (źródło)

Opis przygotowano: 2017-08