Kamienica Glassów (Kredytowa)


Kamienica Glassów (Kredytowa)

Ta funkcjonalistyczna kamienica ma długą oficynę wzdłuż całej działki, prostopadle do ulicy. W momencie budowy w okresie międzywojennym była luksusowa, miała windę i izolację akustyczną. Swoją kancelarię miał w niej adwokat Rafał Lemkin, twórca koncepcji ludobójstwa. Tuż przed II wojną światową w piwnicach powstał klub rozrywkowy, a po wojnie mieściła się tu słynna koszerna restauracja Amika. O kamienicy było też głośno w ostatnich latach za sprawą reprywatyzacji. Kamienica powstała w miejscu Banku Handlowego, był tu wówczas kantor, gdzie można było wówczas kupić bilety na rejs do Ameryki.

klubklubrejestr zabytkówrejestr zabytkówsklepskleptablica pamięcitablica pamięcizabudowa śródmiejskazabudowa śródmiejska

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Kredytowa
  • Rok powstania:  1937-1938
  • Obszar MSI:  Śródmieście Północne
  • Wysokość:   17 m
  • Funkcja:  mieszkaniowa
  • Styl:  funkcjonalizm
  • Związane osoby: Gelbard Jerzy, Glass Julian, Immerglick Marek, Lemkin Rafał, Loewe Kazimierz, Sigalin Roman, Stachura Jan

Opis urbanistyczny:

Kamienica Juliana Glassa (ul. Kredytowa #6) nie była jedyną kamienicą Glassa. W związku z tym nazwa może dotyczyć również czterech innych budynków w Warszawie [7]. Kamienica jest przykładem tzw. nurtu luksusowego w budownictwie mieszkaniowym lat 30-tych XX wieku [2]. To funkcjonalistyczny budynek [3], ma pięć kondygnacji i ośmioosiową fasadę. Rytm wyznaczają regularne, trójskrzydłowe okna [1], z podokiennym fryzem kamiennym o motywie kanelur [3]. Elewacja została obłożona żółtym piaskowcem [1] szydłowieckim [2]. Pomiędzy oknami znajdują się charakterystyczne ryzality, pokryte zdobieniami w formie półwałków. Elewacja przyziemia została wypełniona płytkami z brązowego klinkieru, również od tyłu budynku. Od strony frontowej budynek nie posiada balkonów. Kondygnację przyziemia tworzą ogromne witryny [1]. Brama wjazdowa obłożona jest płytami czarnego bazaltu [3].

Budynek posiada układ dwóch podwórzy, przy czym drugie jest półotwarte. Układ oficyn jest nieregularny. Elewacja oficyny zachodniej jest czteroosiowa. Na ostatniej osi od strony dziedzińca znajdują się duże balkony. Dłuższa z oficyn przy pierwszym dziedzińcu posiada pięć osi, a wszystkie okna posiadają cztery skrzydła. Tu również znajdują się balkony, na osi z balkonami naprzeciwko. Podwójne balkony są również od wewnętrznej strony budynku głównego. Nad nimi znajduje się nadbudówka z trzema oknami. Ciekawe są klatki schodowe, lekko cofnięte, między budynkiem głównym i oficynami. Wskazują je czteroczęściowe okna umieszczone nad sobą [1].

Budynek między pierwszym i drugim dziedzińcem ma charakterystyczne, półkoliście zaokrąglone balkony po obu stronach, wysunięte w stosunku do głównej bryły budynku. Łączy się z oficyną nieco cofniętą osią, która mieści klatkę schodową. Okna są tu na przemian trzy- i czteroczęściowe.

Ostatnie półotwarte podwórze posiada niewielki ogródek. Ten fragment budynku jest ustawiony pod skosem do pozostałych, a wzdłuż całej elewacji ciągną się połączone balkony. Ściana od północy nie ma okien, a na poziomie parteru przylegają do niej niewielkie dobudówki techniczne. Rośnie tu też potężne drzewo [1].

Klatki schodowe są luksusowo wykończone. Do pierwszej prowadzi przeszklone przejście z oryginalnymi motywami umieszczonymi na kratach [1] w stylu art deco. Kuta krata, klamki i uchwyty wykonała firma Braci Lubert [3]. Wewnątrz okładzinę wykonano z marmuru portoro [2]. Podesty obwiedzione zostały jasnym marmurem, w którym przebijają delikatne jasne żyłki. W przedsionkach klatek schodowych ściany zostały obłożone beżowym i jasnobrązowym marmurem na całej wysokości. Sień po obu stronach posiadała pierwotnie ogromne lustra, zostały po nich puste ramki. Obok luster umieszczono duże, stylowe kinkiety. Klatki schodowe znajdują się w niewielkim podwyższeniu [1]. Wnętrza mieszkań miały luksusowe wyposażenie, odizolowano je również od hałasu przy pomocy izolacji Term-Akustik [2]. Była też winda, co w tamtym czasie było czymś nadzwyczajnym [13]. Kamienica jest wpisana do gminnej ewidencji zabytków.

Obiekty, pomniki, tablice:

Na froncie budynku znajduje się tablica o treści po polsku i po angielsku „W tym domu mieszkał i pracował do IX 1939 r. Rafał Lemkin (1900-1959) wybitny polski prawnik i uczony o międzynarodowej sławie. Twórca pojęcia „ludobójstwo”, inicjator i współautor konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, uchwalonej 9 XII 1948 r. przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Wielokrotnie mianowany do Pokojowej Nagrody Nobla. W 60. Rocznicę uchwalenia konwencji tablicę tę ufundował Polski Instytut Spraw Międzynarodowych” [10]. Tablicę odsłonięto w 2008 roku, w sześćdziesiątą rocznicę przyjęcia konwencji [15].

Na podwórku, na ścianie oficyny tylnej znajduje się kapliczka z Matką Boską [1], która jest przyścienna, skrzynkowa, wykonana w góralskim stylu i oszklona [16].

XVIII wiek i wcześniej:

W 1798 roku znajdował się w tym miejscu ogród.

XIX wiek:

Około 1850 roku Bank Polski oddał fragment działki, na gruntach należących do tzw. Łubieńszczyzny [1]. Ulica początkowo nazywana była Nowopróżną, gdyż była przedłużeniem ul. Próżnej [19]. Od 1853 roku nosiła nazwę ul. Erywańska [1]. Magistrat wybrukował ulicę w zamian za oddanie przez bank działki [16]. Ulica była elegancka i prestiżowa, miały tu swoje biura towarzystwa, salony i organizacje społeczne [1].

Pierwotnie stała w tym miejscu (hip. 1066R) kamienica Banku Handlowego. Wybudowana została około 1890 roku. Jej projektantem był Kazimierz Löewe [1]. Oddział przy ul. Erywańskiej był pierwszym w Warszawie, otwartym w 1897 roku [11]. W budynku działał również Bank Pilawitz, Wilczyński i Spółka [1].

W 1890 roku można było tu kupić bilety do Ameryki w Kantorze Ekspedycyjnym Maurycego Luxemburga, ajenta Holendersko-Amerykańskiego Towarzystwa Żeglugi Parowej [18], a w 1910 roku podróż do Stanów Zjednoczonych umożliwiało funkcjonujące tu Towarzystwo Opieki nad Wychodźcami [17].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Posesja

[1900] Posesja (źródło)

Okres międzywojenny:

W latach 20-tych XX wieku mieściło się tu Biuro Banku Handlowego J. M. Ferstera [1].

W latach 1937-1938 na posesji powstał nowy budynek według projektu Jerzego Gelbarda i Romana Sigalina. Jego właścicielem był Julian vel Izrael Glass. Był właścicielem składów żelaza w Alejach Jerozolimskich 41, magazynów na Woli i właścicielem innych luksusowych kamienic [1]. Kamienica była nietypowa dla tego duetu architektów, pozbawiona charakterystycznych wykuszy [2].

Julian Glass przed II wojną światową przepisał majątek na członków rodziny, zaś sam udał się emigrację do Australii, gdzie zmarł [1]. Kamienicę budował za zaciągnięty kredyt, którego nie spłacił [21].

W kamienicy w II połowie lat 30-tych XX wieku, do września 1939 roku [23] mieszkał prawnik Rafał Lemkin, który stworzył projekt konwencji w sprawie zapobiegania i karania ludobójstwa. Została ona podpisana 9 grudnia 1948 roku i nazywana jest Konwencją Lemkina. Jest też autorem pojęcia ludobójstwa (genocydu [23]) [13], za co był sześciokrotnie (dwukrotnie [13], siedmiokrotnie [14]) nominowany do Nagrody Nobla [15]. Lemkin po podpisaniu w 1934 roku polsko-niemieckiej deklaracji o niestosowaniu przemocy otworzył przy ul. Kredytowej 6 indywidualną praktykę adwokacką, jedną z nielicznych żydowskich w Warszawie [14].

Tuż przed wybuchem II wojny światowej, w podziemiu pod kamienicą frontową i pierwszym podwórzem Edward Seydenbeuthel zaprojektował luksusowy lokal rozrywkowy . Nie wiadomo, czy rozpoczął on działalność [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Kamienica

[1938] Kamienica (źródło)

Brama wejściowa kamienicy

[1938] Brama wejściowa kamienicy (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:


II wojna światowa i Powstanie Warszawskie

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Kamienica

[1944] Kamienica (źródło)

Posesja

[1944] Posesja (źródło)

Kredytowa 6

[1944] Kredytowa 6 (źródło)

Odbudowa stolicy:

Rodzina Glassów wszystkie kamienice straciła dekretem Bieruta. Glassowie próbowali walczyć o majątek. W 1948 roku kamienice ostatecznie przejęło państwo [22]. Do 1969 roku w kamienicy (w miejscu, gdzie obecnie jest klub Karmel) działała najlepsza w mieście restauracja Amika oferująca dania koszerne. Kierownikiem był Marek Immerglick, restaurator i muzyk. Po marcu 1968 roku wyjechał do Kopenhagi, gdzie pracował jako woźny w synagodze. Pamiątką po restauracji jest krata w jej oknie z rozpoznawanymi żydowskimi motywami zdobniczymi [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Posesja

[1945] Posesja (źródło)

Czasy PRL-u:

Ludwik Glass, syn Juliana, okupację przetrwał w Amsterdamie a w 1954 roku przyjął obywatelstwo holenderskie. W 1960 roku Polska podpisała z Holandią porozumienie o wypłatę odszkodowań za majątki jej obywateli, które zostały znacjonalizowane przez polskie władze [20]. W 1962 roku złożył wniosek o odszkodowanie. Otrzymał 300 tys. guldenów, przy zwrocie nie uwzględniono roszczeń do budynku przy ul. Kredytowej [21].

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XXI wiek:

W latach 90-tych XX wieku działał tu lokal rozrywkowy Feniks, który nie cieszył się dobrą sławą [26]. W październiku 2003 roku otwarto tu francuski teatr rewiowy Panache [25]. Teatr założył iluzjonista Paweł Zabłocki wraz z solistką Zofią Lellouche i tancerką Agnieszką Mielczarek. Choreografem został Jacek Walasik. Teatr zajmuje niewielką przestrzeń. Wśród rozstawionych stolików dla gości umieszczono niewielką scenę. W Panache występowało 18 tancerek, jednak jednocześnie na scenie mieściło się około sześciu. W Panache była także restauracja, dostępna podczas przedstawienia [26].

Od 1998 roku w imieniu kupców roszczeń występował adwokat Jan Stachura [20]. Ministerstwo Infrastruktury trzy razy odmawiało zwrotu i trzy razy przegrywało przed sądem administracyjnym. W 2011 roku Stachura wywalczył korzystną decyzję. Sprawa przeniosła się do miejskiego Biura Gospodarki Nieruchomościami [24]. W 2013 roku znajomi Stachury, Maria Trzcińska i Zbigniew Niebrzydowski, kupili prawa do 75% udziału w nieruchomości za cenę 659 tys. zł, mimo że wartość nieruchomości wynosi 56.1 mln zł [22]. W 2015 roku Biuro Gospodarki Nieruchomościami wydało decyzję zwrotu kamienicy. Pojawiły się protesty mieszkańców, złożono zawiadomienie do prokuratury i przekazanie w ostatniej chwili zostało wstrzymane. Złożono wniosek do ministerstwa finansów, żeby ujawniło się jako właściciel kamienicy (to ministerstwo spłaciło nieruchomość), lecz to odmówiło [21]. Decyzja otworzyła drogę do przekazania kamienicy w prywatne ręce [20], ostatecznie jednak komisja weryfikacyjna uchyliła reprywatyzację, ze względu na naruszenie interesu społecznego [22].

W XXI wieku od frontu w zachodniej części mieści się Klub Karmel [4], a we wschodniej Biuro Turystyczne PTTK TRAKT [8] i antykwariat. W budynku od 2014 roku można znaleźć również szkołę tańca na rurze Fly Studio Pole Dance & Latino (m. 1) [5], Fundację Wspierania Edukacji i Rozwoju Innowatorium (m. 22) [6] czy Pracownię mikromodelarstwa i gier strategicznych STRATEG (m. 73) [9].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Tablica upamiętniająca Rafała LemkinaKamienica

[2010] Tablica upamiętniająca Rafała LemkinaKamienica (źródło)

Posesja

[2010] Posesja (źródło)

Brama wjazdowa

[2012] Brama wjazdowa (źródło)

Klatka schodowa

[2012] Klatka schodowa (źródło)

Przejście

[2012] Przejście (źródło)

Dziedziniec

[2012] Dziedziniec (źródło)

Dziedziniec

[2012] Dziedziniec (źródło)

Klatka schodowa

[2012] Klatka schodowa (źródło)

Klatka schodowa

[2012] Klatka schodowa (źródło)

Klatka schodowa

[2012] Klatka schodowa (źródło)

Szkoła PoleUp

[2014] Szkoła PoleUp (źródło)

Klub Karmel

[2016] Klub Karmel (źródło)

Kamienica

[2018] Kamienica (źródło)

Kamienica

[2018] Kamienica (źródło)

Kamienica

[2018] Kamienica (źródło)

Dziedziniec pierwszy

[2019] Dziedziniec pierwszy (źródło)

Dziedziniec pierwszy

[2019] Dziedziniec pierwszy (źródło)

Przejście między dziedzińcami

[2019] Przejście między dziedzińcami (źródło)

Dziedziniec drugi

[2019] Dziedziniec drugi (źródło)

Dziedziniec drugi

[2019] Dziedziniec drugi (źródło)

Balkony

[2019] Balkony (źródło)

Kapliczka

[2019] Kapliczka (źródło)

Przejazd bramny

[2019] Przejazd bramny (źródło)

Przejazd bramny

[2019] Przejazd bramny (źródło)

Klatka schodowa

[2019] Klatka schodowa (źródło)

Klatka schodowa

[2019] Klatka schodowa (źródło)

Klatka schodowa

[2019] Klatka schodowa (źródło)

Zdobione kraty

[2019] Zdobione kraty (źródło)

Klatka schodowa

[2019] Klatka schodowa (źródło)

Klatka schodowa

[2019] Klatka schodowa (źródło)

Posesja

[2019] Posesja (źródło)

Opis przygotowano: 2020-10